Szeroka (Jastrzębie-Zdrój)

---

Położenie

Sołectwo znajduje się w północnej części Jastrzębia-Zdroju, na obszarze, który do 1975 roku był niezależną wsią. W centralnej części tego terenu stworzono nową jednostkę pomocniczą, jaką jest osiedle 1000-lecia Szeroka, które zajmuje obszar 12,88 ha. Osiedle to jest enklawą w ramach sołectwa Szeroka. Należy zaznaczyć, że według danych z 2019 roku, obszar ten zamieszkiwała liczba 2517 osób.

Sołectwo graniczy z różnymi jednostkami. Od północy oraz wschodu styka się z sołectwem Borynia, podczas gdy od południa przylega do osiedli Jastrzębie Górne i Dolne oraz Zofiówka. Z kolei od zachodu graniczy z gminą Mszana, gdzie znajduje się wieś Gogołowa, a na północnym zachodzie z gminą Świerklany, w której leży sołectwo Świerklany Dolne. Co ciekawe, osiedle 1000-lecia Szeroka również stanowi część granicy tego sołectwa.

Warto dodać, że przez północną część sołectwa przepływa rzeka Pszczynka, co dodatkowo wpływa na jego charakterystykę geograficzną.

Nazwa

W historycznych zapisach dotyczących miejscowości Szeroka, kluczowym dokumentem jest łacińska księga znana jako Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis, powstała w okresie biskupa Henryka z Wierzbna, w latach 1295–1305. Wymienia ona wieś Szeroka w kontekście pobliskich miejscowości Żor oraz Wodzisławia, podając jej zlatynizowaną formę jako Syroka. W dokumencie znajdujemy stwierdzenie, że “również Szeroka i Gogołowa winne płacić dziesięcinę z 54 łanów”, co w sposób oczywisty podkreśla jej znaczenie w regionie.

Dalsze dowody na historię miejscowości można odnaleźć w dokumencie wydanym przez księcia raciborskiego Leszka w grudniu 1321 roku, w którym Szeroka odnotowana jest pod niemiecką nazwą Timmendorf. Fragment tego dokumentu zawiera odniesienie do notariusza “Johann von Tymendorf”, co świadczy o obecności tej miejscowości w zapiskach prawnych i administracyjnych epoki. Dodatkowo, w tym samym dokumencie przytoczono datę 6 grudnia 1321 roku, co potwierdza istnienie Szerokiej na mapie historycznej tamtych czasów.

Nie mniej istotna jest wzmianka z lipca, z tego samego okresu, w której pojawia się świadek o imieniu Jan z Szerokiej, znany również jako Hans v. Timendorf. Wzmianka ta znajduje się w dokumentach wydanych pomiędzy 27 maja a 19 września 1415 roku, co jednoznacznie wskazuje na rok 1415 jako datę, w której miała miejsce ta prawna aktywność. W szczególności w kontekście sprawy sądowej, która odbyła się w Żorach, Jan z Szerokiej (Hans v. Timendorf) został wymieniony jako świadek, co dodatkowo podkreśla rolę tej miejscowości w lokalnym systemie prawnym i społeczno-gospodarczym.

Historia

W dokumentach dotyczących sprzedaży dóbr pszczyńskich, sporządzonych przez Kazimierza II cieszyńskiego w języku czeskim w Frysztacie w dniu 21 lutego 1517 roku, wieś była określana jako Ssiroka. Długa historia miejscowości sprawia, że jest ona interesującym miejscem w kontekście regionalnym.

Ścisły związek wsi z powiatem pszczyńskim trwał aż do 1954 roku, po czym przeszła do powiatu rybnickiego. W latach 1945–1954 Szeroka wchodziła w skład gminy Pawłowice. Następnie, od 1954 do 1973 roku, znajdowała się w granicach gromady Borynia. W latach 1973-1975 miejscowość stała się siedzibą gminy Szeroka.

W 1975 roku wieś została włączona do miasta Jastrzębie-Zdrój, co wpłynęło na jej dalszy rozwój i integrację z większym ośrodkiem miejskim.

Warto również wspomnieć o istnieniu w Szerokiej muzeum dzwonków, które było drugim co do wielkości tego typu obiektem w Polsce. Obiekt ten z pewnością przyciągał wielu turystów oraz mieszkańców, będąc jednym z lokalnych skarbów kulturowych.

W 2000 roku odbyło się referendum lokalne, w którym to mieszkańcy Boryni, Szerokiej oraz Skrzeczkowic zdecydowali o chęci pozostania w granicach miasta Jastrzębie-Zdrój, co potwierdza ich przywiązanie do obecnej lokalizacji oraz wspólnoty.

Zabudowa

Na terenie Szerokiej w Jastrzębiu-Zdroju można odnaleźć liczne zabytki, które są świadectwem bogatej historii tego regionu. Do szczególnie cennych obiektów należy kościół w stylu barokowo-klasycystycznym, który pochodzi z końca XVIII wieku. Ponadto, przydrożna figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem, również z XVIII wieku, znajduje się na tzw. kopcu szwedzkim, a obok niej stoi późnobarokowa kapliczka przydrożna, dodająca uroku tej historycznej okolicy.

W obrębie tej dzielnicy mieści się także Kopalnia Węgla Kamiennego Borynia, która pozyskuje węgiel koksujący. W Szerokiej dostępne są również placówki edukacyjne, takie jak gimnazjum, szkoła podstawowa oraz przedszkole. Znajduje się tu także zakład karny, który w czasach stanu wojennego pełnił rolę ośrodka internowania dla wielu działaczy opozycyjnych, oraz schronisko dla psów, które zajmuje się ratowaniem czworonogów.

Dodatkowo w Szerokiej znajdują się różnorodne obiekty i inicjatywy społeczne. Warto wspomnieć o jednostkach takich jak OSP, Ruch Światło-Życie Oaza, a także sportowych klubach, jak LKS Żar Szeroka, zajmującym się piłką nożną, oraz UKS ROMI, skupiającym się na piłce ręcznej. Miejscowa hala sportowa organizuje mecze siatkówki drużyny Jastrzębski Węgiel, co przyciąga licznych miłośników sportu. W tej okolicy położony jest również dom kultury, który co roku podejmuje się organizacji obchodów Barbórki, kultywując tradycje górnicze tej społeczności.

Kultura

W miejscowości tej urodził się Henryk Sławik, postać zasłużona, która w czasie II wojny światowej odznaczyła się nadzwyczajną odwagą, ratując tysiące Polaków, w tym także Żydów. Zasługi te zostały docenione, gdyż był on honorowany tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

W miejscowej szkole podstawowej, której jest patronem, znajduje się tablica upamiętniająca jego życie i działania. Jest to miejsce, do którego uczęszczał jako dziecko, co dodaje mu dodatkowego znaczenia w historii tej społeczności.

Podział

W obrębie sołectwa Szeroka w Jastrzębiu-Zdroju można wyróżnić wiele mniejszych jednostek osadniczych, które odgrywają istotną rolę w jego strukturze społecznej. Te lokalne przysiółki obejmują:

• dubielec,
• ludwikówka,
• odpolany.

---

Oceń: Szeroka (Jastrzębie-Zdrój)

---