Kopalnia Węgla Kamiennego „Zofiówka”

---

Historia

Kopalnia Węgla Kamiennego „Zofiówka” jest jednym z kluczowych obiektów wydobywczych w regionie, który rozpoczął swoją budowę w latach 60. XX wieku. Wznoszenie zakładu miało miejsce w okresie od 1961 do 1969 roku, a oficjalne otwarcie miało miejsce 4 grudnia 1969 na terenach niegdyś rolniczego osiedla Jastrzębia Górnego. Na przestrzeni lat kopalnia zmieniała swoją nazwę; pierwsza z nich to Zofiówka, którą nadano jej przy założeniu, jednak już od 5 listopada 1974 roku obowiązywała nowa nazwa – Manifest Lipcowy. Powracając do pierwotnej nazwy, Zofiówka stała się znana od 2 września 1990 roku.

W sierpniu 1980 roku miała miejsce istotna chwila w historii zakładu, gdy powstał tutaj Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Niestety, w czasie stanu wojennego w 1981 roku kopalnia spotkała się z brutalną pacyfikacją przeprowadzoną przez siły zbrojne, Milicję Obywatelską oraz ZOMO, podczas której użyto broni palnej z ostrą amunicją.

Kopalnia Zofiówka, znana wówczas jako Manifest Lipcowy, była częścią szerszej struktury organizacyjnej skupiającej pobliskie zakłady górnicze. Na przestrzeni lat miała różne powiązania z innymi jednostkami, w tym:

• Rybnickie Zjednoczenie Przemysłu Węglowego (1945–1982),
• Zrzeszenie Kopalń Węgla Kamiennego w Jastrzębiu-Zdroju (1982–1984),
• Rybnicko-Jastrzębskie Gwarectwo Węglowe (1984–1988),
• Przedsiębiorstwo Eksploatacji Węgla „Południe” z siedzibą w Jastrzębiu-Zdroju (1989–1990).

Od 1 kwietnia 1993 roku kopalnia weszła w skład Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A.. W okresie transformacji politycznej w Polsce przywrócono historyczną nazwę „Zofiówka”, odnosząc się do wioski, która kiedyś została włączona do Jastrzębia. W pobliżu zakładu znajduje się monument upamiętniający porozumienia jastrzębskie, które były podpisane pomiędzy rządem PRL a Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym w KWK „Manifest Lipcowy”.

1 stycznia 2011 roku, na mocy decyzji Zarządu Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A., doszło do połączenia kopalni Borynia i Zofiówka, co skutkowało powstaniem nowego podmiotu gospodarczego działającego pod nazwą Kopalnia Węgla Kamiennego Borynia-Zofiówka. W 2014 roku, na podstawie decyzji Zarządu JSW S.A., połączono kopalnię Borynia-Zofiówka z kopalnią Jas-Mos, tworząc jednostkę KWK Borynia-Zofiówka-JasMos. W 2019 roku wyłączono z niej ruch Jas-Mos, a w 2023 włączono Ruch Bzie.

Obecnie, od 2023 roku, kopalnia nosi nazwę Kopalnia Węgla Kamiennego „Borynia-Zofiówka-Bzie”. Proces inwestycyjny w obiekt trwa nieprzerwanie; najnowszą inwestycją jest budowa nowego szybu „Bzie-Dębina”, który sięga 880 m głębokości, z planowanym docelowym poziomem 1200 m. W ten sposób przewiduje się przedłużenie wydobycia o następne 45 lat, a równocześnie trwają prace związane z rozwinięciem kolejnego poziomu na głębokości 1110 m.

Kopalnia

Kopalnia Węgla Kamiennego „Zofiówka” w chwili obecnej obszernie angażuje 3470 pracowników (na rok 2020), co świadczy o jej znaczącym wpływie na lokalny rynek pracy. Wydobycie surowca wynosi około 8000 ton dziennie, a operatywne zasoby węgla osiągają nasz 87 miliona ton. Szczególnym rodzajem węgla pozyskiwanego w tej kopalni jest węgiel orto-koksowy.

Wydobycie odbywa się na różnych głębokościach, konkretnie na poziomach 705, 830 i 900 metrów. W przeciągu kilku lat, w budowie znajduje się również poziom 1080 metrów. Od roku 2007 rozwija się projekt drążenia upadowych, który ma na celu dotarcie do złoża „Bzie – Dębina 1 Zachód”, osiągając przy tym poziom 1110 metrów.

W dniu 30 lipca 2009 roku zawarta została umowa pomiędzy JSW SA a PBSz Bytom, dotycząca budowy nowego szybu 1 Bzie. Plany zakładają, że jego długość wyniesie 1164 metry, a całkowity koszt budowy oszacowano na 180,5 miliona złotych. PBSz zobowiązał się do realizacji kontraktu w ciągu czterech lat.

Obecnie teren złoża górniczego zajmuje około 16,4 km² i rozciąga się na obszarze trzech gmin, a mianowicie Jastrzębie-Zdrój, Pawłowice w powiecie pszczyńskim oraz Mszana w powiecie wodzisławskim. W celu zapewnienia bezpieczeństwa w kopalni, zabezpieczana jest ona przez Okręgową Stację Ratownictwa Górniczego z siedzibą w Wodzisławiu Śląskim.

Śmiertelne wypadki w kopalni

W dniu 22 listopada 2005 roku na skutek wyrzutu metanu oraz skał doszło do tragicznego incydentu. Ewakuowano 93 górników z rejonu zagrożonego, jednak w przodku pozostało trzech, którzy niestety ponieśli śmierć w wyniku obrażeń. To zdarzenie uznano za najtragiczniejszy wypadek w polskich kopalniach w 2005 roku.

Dnia 27 listopada 2009 roku w kopalni „Zofiówka” wydarzył się kolejny poważny wypadek. Incydent miał miejsce na głębokości przekraczającej 900 metrów pod ziemią, w wyniku którego zginął jeden górnik, a drugi odniósł poważne rany.

W dniu 5 maja 2018 roku, o godzinie 10:58, w kopalni nastąpiło tąpnięcie na poziomie 900 metrów, w momencie gdy w podziemiach przebywało 250 górników. W obszarze zagrożenia znajdowało się 11 z nich. Czterem górnikom udało się samodzielnie wydostać na powierzchnię, podczas gdy do dwóch pozostałych ratownicy dotarli pięć godzin po rozpoczęciu akcji ratunkowej. Dnia 6 maja, około godziny dziesiątej, ratownicy udało się odnaleźć trzeciego zasypanego górnika, którego lekarz potwierdził zgon. O godzinie 14:00 odnaleziono czwartego z górników, w jego przypadku również potwierdzono śmierć.

W sobotę, 12 maja, podczas wypompowywania wody z zalanego obszaru, znaleziono ciało piątego górnika. Natomiast w niedzielę JSW ogłosiła, że odnaleziono ciało szóstego górnika. Ostatni z górników został znaleziony w środę, 16 maja, a w jego przypadku także stwierdzono zgon.

Osobny artykuł: Katastrofa górnicza w kopalni Zofiówka.

---

Oceń: Kopalnia Węgla Kamiennego „Zofiówka”

---