Jerzy Feliks Cnota, urodzony 17 października 1942 roku w Jastrzębiu-Zdroju, był osobowością artystyczną, której obecność na polskiej scenie teatralnej oraz w filmie na długo zapadła w pamięć miłośników kultury. Jego wkład jako aktora teatralnego i filmowego oraz satyryka był nieoceniony.
Cnota zmarł 10 listopada 2016 roku w Katowicach, pozostawiając po sobie bogaty dorobek artystyczny, który służył za inspirację dla wielu pokoleń aktorów i twórców.
Życiorys
Jerzy Cnota był absolwentem III Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Batorego w Chorzowie. Następnie ukończył filologię rosyjską na WSP (dziś UP) w Krakowie, a później podjął naukę w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie w roku 1972, również w trybie eksternistycznym.
W czasach studenckich Jerzy był aktywnym uczestnikiem teatru studenckiego 38 w Krakowie, który prezentował utwory takich autorów jak Samuel Beckett i Eugène Ionesco. Często była to okazja do prapremier ich dzieł. Przez trzy lata jego talent docenił zespół Piwnicy pod Baranami, gdzie regularnie występował.
Na ekranie zadebiutował w 1969 roku rolą w filmie Sól ziemi czarnej, wyreżyserowanym przez Kazimierza Kutza. W telewizji zadebiutował w 1971 roku w serialu Podróż za jeden uśmiech, którego reżyserem był Stanisław Jędryka. Jednak to rola Gąsiora w popularnym serialu Janosik (1973), reżyserowanym przez Jerzego Passendorfera, oraz postać Augusta Mola w Perle w koronie, znów w reżyserii Kazimierza Kutza, przyniosły mu największą popularność.
W kolejnych latach Cnota występował przeważnie w epizodycznych rolach filmowych i telewizyjnych, między innymi w takich produkcjach jak Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz? (1978) czy Miś (1980) w reżyserii Stanisława Barei. Zagrał również postać Czarnosyjca, pracownika składu węgla w serialu Dom (1982–1996), wyreżyserowanym przez Jana Łomnickiego. W 2000 roku był widoczny w produkcji Święta wojna. W latach 2011–2016 wcielał się w postać emeryta Tadeusza Kopcińskiego w komediowym serialu Świat według Kiepskich.
W 2002 roku Jerzy Cnota ubiegał się o mandat w sejmiku województwa śląskiego jako kandydat Antyklerykalnej Polski. Jego osiągnięcia artystyczne zostały docenione w 2009 roku, kiedy to otrzymał Nagrodę Prezydenta Miasta Chorzowa w dziedzinie kultury.
Niestety, zmarł 10 listopada 2016 roku w Katowicach po długotrwałej chorobie. Przeszedł dwie operacje wszczepienia endoprotezy biodra oraz zmagał się z problemami zdrowotnymi związanymi z trzustką. Jerzy Cnota spoczął na chorzowskim cmentarzu Najświętszej Marii Panny w Chorzowie Batorym, a jego pogrzeb odbył się 16 listopada 2016 roku.
Filmografia
Filmy
Jerzy Cnota wystąpił w wielu znanych produkcjach filmowych na przestrzeni swojej kariery. Jego role obejmują różnorodne postacie, które zyskały uznanie widzów oraz krytyków. Wśród nich można wymienić:
- 1969: Sól ziemi czarnej jako Euzebin,
- 1971: Perła w koronie jako August Mol,
- 1971: Podróż za jeden uśmiech jako autostopowicz,
- 1971: Pięć i pół bladego Józka jako zabójca Zenobiusza,
- 1971: Jak daleko stąd, jak blisko jako Refrenista,
- 1972: Poślizg jako Jerzy,
- 1973: Nagrody i odznaczenia jako pacjent szpitala,
- 1974: Janosik jako zbójnik Gąsior,
- 1974: Spacer pod psem jako Adam J. Feliks, profesor muzyki,
- 1974: Pójdziesz ponad sadem jako Maniek,
- 1974: Katastrofa jako górnik Józef Wrzosek,
- 1974: Pełnia nad głowami jako Kękuś,
- 1975: Niespotykanie spokojny człowiek jako Mietek, ojciec dziecka Helenki,
- 1975: Doktor Judym jako handlarz (nie występuje w czołówce),
- 1975: Tylko Beatrycze jako Tatar, ojciec Stanisława,
- 1976: Brunet wieczorową porą jako mężczyzna w restauracji,
- 1976: Dagny jako przyjaciel Przybyszewskiego,
- 1976: Romans prowincjonalny,
- 1977: Szarada jako złodziej,
- 1977: Pasja jako chłop z karabinem,
- 1977: Okrągły tydzień jako Prawik,
- 1978: Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz? jako kierowca ciężarówki,
- 1978: Znaków szczególnych brak jako Towarzysz,
- 1978: Pejzaż horyzontalny jako Cyferblat, człowiek z cyfrą,
- 1980: Urodziny młodego warszawiaka jako mężczyzna pod budką z bimbrem,
- 1980: Powstanie Listopadowe. 1830–1831,
- 1980: Miś jako statysta na planie filmu, pijak w kotłowni-melinie,
- 1980: Grzeszny żywot Franciszka Buły jako Wilek Lizoń,
- 1982: Niech cię odleci mara jako Ujma,
- 1983: Fucha jako Nabielak,
- 1984: Porcelana w składzie słonia jako mechanik Śliwiński,
- 1984: Przyspieszenie jako kominiarz, Bosman,
- 1986: Magnat jako Ziga,
- 1986: Komedianci z wczorajszej ulicy jako „Ujek” Biernat,
- 1987: Sławna jak Sarajewo jako Dziurla,
- 1987: Rzeka kłamstwa jako Cygan,
- 1988: Penelopy jako pijak w barze zaczepiający Bożenę,
- 1990: Kramarz jako asystent Antoniego,
- 1992: Kawalerskie życie na obczyźnie jako górnik,
- 1993: Dwa księżyce jako Żyd Zośka,
- 1996: Dzień wielkiej ryby jako wędkarz,
- 1997: Historia o proroku Eliaszu z Wierszalina jako pielgrzym,
- 1999: Ogniem i mieczem jako przewoźnik na Dnieprze,
- 2006: Kant-Pol jako Jerzy,
- 2007: Letnia miłość (Summer love) jako mieszkaniec miasta,
- 2008: Byzuch jako Jorg,
- 2009: Bajzel po Polsku jako Jorg,
- 2010: Byzuch 2 – Rewizyta jako Jorg,
- 2010: Laura jako kościelny,
- 2011: Bulwar Franza Waxmana jako urzędnik imigracyjny,
- 2012: Tu jest fajnie jako Jorg,
- 2013: Od pełni do pełni jako właściciel rollercoastera,
- 2014: Cnota jako On Sam (film biograficzny).
Seriale
W ciągu swojej kariery Jerzy Cnota odegrał także wiele interesujących ról w serialach telewizyjnych. Jego twórczość obejmuje:
- 1971: Podróż za jeden uśmiech jako autostopowicz (odc. 1-2, 4),
- 1973: Janosik jako zbójnik Gąsior,
- 1973: Wielka miłość Balzaka jako przyjaciel Balzaca,
- 1974–1977: Czterdziestolatek jako robotnik na budowie,
- 1975: Trzecia granica jako Cygan,
- 1976: Zaklęty dwór jako młody chłop,
- 1979–1981: Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy,
- 1982–1996: Dom jako Czarnoszyjec, woźnica handlarza węglem Siekierki,
- 1982–1986: Blisko, coraz bliżej jako Karwat (odc. 7-10; 12-14),
- 1986: Biała wizytówka jako Ziga,
- 1987: Rzeka kłamstwa jako Cygan,
- 1989: Janka jako Cygan (odc. 11),
- 2000: Święta wojna jako Jan Nowok, mechanik samochodowy (odc. 15),
- 2000: Ogniem i mieczem jako przewoźnik na Dnieprze,
- 2009: Na dobre i na złe jako właściciel ciastkarni (odc. 349),
- 2010: M jak miłość jako bezdomny Marianek,
- 2011: Rodzinka.pl jako wujek Henryk (odc. 44),
- 2011–2016: Świat według Kiepskich jako Tadeusz Kopciński,
- 2012: Galeria jako klient.
Dubbing
Oprócz aktorstwa filmowego i w serialach, Jerzy Cnota był także uznawany za doskonałego lektora. Jego umiejętności dubbingowe obejmują role takie jak:
- 1969: W szponach seksu,
- 1972: Kwiat paproci,
- 1998: Dawno temu w trawie (A Bug’s Life) jako Pchełka (polski dubbing).
Przypisy
- TomaszT. Szymczyk, Jerzy Cnota nie żyje. Wybitny śląski aktor zmarł po długotrwałej chorobie, „Dziennikzachodni.pl” [dostęp 10.11.2016 r.]
- Weronika Grychtoł, Tomasz Szymczyk: Pogrzeb aktora. [dostęp 15.11.2016 r.]
- Pogrzeb Jerzego Cnoty. Wielbiciele żegnali aktora cmentarzu w Chorzowie Batorym. dziennik zachodni. [dostęp 16.10.2016 r.]
- "Konspekt". up.krakow.pl. sierpień 2006 r.
- Chorzów. Jerzy Cnota z nagroda prezydenta miasta [dostęp 19.10.2009 r.]
- Serwis PKW – Wybory 2002
Oceń: Jerzy Cnota