Parafia św. Katarzyny w Jastrzębiu-Zdroju

---

Rys historyczny

Dzieje parafii św. Katarzyny w Jastrzębiu Górnym nierozerwalnie łączą się z historią Górnego Śląska. Powstanie jej szacuje się na drugą połowę XIV wieku. Chociaż trudno jest ustalić konkretną datę, warto zauważyć, że już w 1376 roku w aktach notarialnych archidiakonatu opolskiego pojawia się wzmianka o parafii w miejscowości Hermansdorf, która jest tożsama z późniejszym Jastrzębiem. Kolejnym istotnym źródłem są dokumenty dotyczące sprawy o dziesięcinę z klasztorem Dominikanek w Raciborzu. Występują tu dwaj kolejni proboszczowie parafii św. Katarzyny: ks. Mikołaj i ks. Marcin.

Parafia ta została uwzględniona w spisie świętopietrza, sporządzonym przez archidiakona opolskiego Mikołaja Wolffa w 1447 roku, obok innych parafii archiprezbiteratu (dekanatu) w Żorach, pod nazwą Hermansdorff. Od XVI wieku przynależała do dekanatu wodzisławskiego. Związana z powstaniem kościoła w Jastrzębiu jest interesująca legenda o szlachcicu, który został zaatakowany przez dzikie zwierzęta podczas polowania. Po znalezieniu się w sytuacji zagrożenia życia, obiecał Bogu, że wzniosą na tym miejscu kościół, co zrealizował po swoim uratowaniu.

W obrębie parafii czczono nie tylko św. Katarzynę, ale również Opatrzność Bożą. W 1764 roku powstało Bractwo Opatrzności Bożej, któremu przewodniczyli liczni parafianie. Równocześnie papież Klemens XIII ustalił odpust Opatrzności Bożej na szóstą niedzielę po Zielonych Świątkach, co zapoczątkowało długotrwałą tradycję pielgrzymek z Żor i Rybnika. Po dziewięciu latach działalności, bractwo ofiarowało parafii obraz Opatrzności Bożej, który znalazł swoje miejsce w prezbiterium.

Do najstarszych zachowanych wizytacji parafii należy protokół sporządzony w latach 1652, 1679 oraz 1688. Pierwszą z nich przeprowadził archidiakon opolski Bartłomiej Reinhold 7 września 1652 roku, następną archiprezbiter namysłowski Wawrzyniec Joannsthon w 1679 roku, a trzecią archidiakon opolski ks. Marcin Teofil Stefecjusz w 1688 roku. Kolejna wizytacja miała miejsce w 1697 roku. W XVIII wieku wizytację przeprowadził biskup sufragan wrocławski Elias Daniel Sommerfeld. W owym czasie właścicielem wsi oraz kolatorem parafii był Gustaw Czammer. Wizytator odwiedził parafię 26 sierpnia 1719 roku, sporządzając szczegółowe notatki z wizyty, w których zanotował, że kościół był w znacznym stopniu zaniedbany i zniszczony, a na chórze brakowało organów.

Wielką uwagę poświęcił ocenie ówczesnego proboszcza parafii, księdza Pawła Szypińskiego, który był w parafii przez 37 lat i w chwili wizytacji miał już 74 lata. Ze względu na swój wiek, miał trudności w sprawnym kierowaniu parafią, co skłoniło wizytatora do sprowadzenia nowo wyświęconego księdza Jerzego Filipka. Podczas tej wizyty udzielono sakramentu bierzmowania 183 osobom, a sama parafia liczyła 600 wiernych, pozostając w archiprezbiteracie wodzisławskim.

W dniu 26 czerwca 1811 roku doszło do pożaru drewnianego kościoła św. Katarzyny, który był przynajmniej drugą świątynią na tym terenie. Parafianie zorganizowali tymczasowy, zastępczy kościół oraz rozpoczęli starania o budowę nowego, murowanego obiektu. Uroczyste poświęcenie nowego kościoła miało miejsce 16 października 1825 roku, a jego budowa została sfinansowana przez Strachwitzów, ówczesnych właścicieli Jastrzębia. Proboszczem w tamtym czasie był ks. Karol Józef Equart.

Czasy współczesne

Współczesne życie parafii, która swoją historię zaczęła w 1825 roku, nadal koncentruje się wokół kościoła, którego architektura reprezentuje styl barokowo-klasycystyczny. Jego konstrukcja jest wzbogacona o elementy barokowej sztuki Moraw, co nadaje świątyni unikalny charakter. Trójprzęsłowa nawa, pojedyńcza wieża oraz oszczędne detale architektoniczne cechują ten obiekt sakralny. Obecny ołtarz, ambonę i sedilia zaprojektował uznany plastyk, Wiktor Ostrzołek.

W roku 1976, parafia św. Katarzyny miała imponującą liczbę 75 tysięcy wiernych, co było wynikiem masowego napływu ludności na tereny Jastrzębia, spowodowanego zapotrzebowaniem na pracowników w tamtejszych kopalniach. Jednak z biegiem czasu, liczba parafian zmniejszyła się do 9300 z powodu wydzielania nowych parafii w mieście.

Nowe parafie, które powstały w wyniku tego podziału, to:

• Najświętszego Serca Pana Jezusa,
• NMP Matki Kościoła,
• Miłosierdzia Bożego,
• oraz NMP Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej.

W parafii Jastrzębie Górne obchodzi się odpusty: ku czci św. Katarzyny, który przypada w niedzielę przed uroczystością Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata oraz Opatrzności Bożej, obchodzony w szóstą niedzielę po uroczystości Zesłania Ducha Świętego.

Do parafii przynależy również kaplica świętych Apostołów Piotra i Pawła, która została wybudowana w 1972 roku. Od listopada 1991 roku parafia wydaje własną gazetkę parafialną pod tytułem „Spes”. Oprócz działalności duszpasterskiej funkcjonują tu również różne inicjatywy, takie jak ochronka, hospicjum, Katolicki Klub Trzeźwości oraz Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży.

W 1999 roku rozpoczęła się budowa domu parafialnego, który, po zakończeniu, stał się ważnym miejscem spotkań formacyjnych dla grup parafialnych oraz schronieniem dla hospicjum.

8 lipca 2012 roku, Ksiądz Arcybiskup Wiktor Skworc, metropolita katowicki, ogłosił Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej Diecezjalnym Sanktuarium Opatrzności Bożej, co czyni je jedenastym sanktuarium w Archidiecezji katowickiej.

Proboszczowie

W historii parafii św. Katarzyny w Jastrzębiu-Zdroju przewinęli się liczni proboszczowie, którzy kierowali jej aktywnościami i wspierali wspólnotę. Poniżej przedstawiamy chronologiczne zestawienie osób, które pełniły tę zaszczytną funkcję:

• ks. Mikołaj – od około 1380 do 1385 r.,
• ks. Marcin – od około 1385 co najmniej do 1391 r.,
• ks. Jakub Spandel – po 1627 do 1652 r.,
• ks. Maciej Aleksy Osiecki – od 1652 do 1678 r.,
• ks. Paweł Szipiński – od 1678 do 1726 r.,
• ks. Jerzy Józef Filipek – od 1727 do 1733 r.,
• ks. Józef Antoni Morkis – od 1734 do 1742 r.,
• ks. Jerzy Czanibal – od 1742 do 1745 r.,
• ks. Adam Śmietana – od 1745 do 1747/1748 r.,
• ks. Jerzy Pinduk – od 1748 do 1781 r.,
• ks. Georg von Wallhofen – od 1781 do 1794 r.,
• ks. Jan Muriński – od 1794 do 1812 r.,
• ks. Franciszek Fesser – od 1812 do 1823 r.,
• ks. Karol Józef Eguart – od 1823 do 1832 r.,
• ks. Ignacy Lodzik – od 1831 do 1852 r.,
• ks. Walenty Ludwik Siekiera – od 1852 do 1890 r.,
• ks. Gustav Vogel – od 1891 do 1894 r.,
• ks. Henryk Weltike – od 1894 do 1905 r.,
• ks. Wiktor Dyrbach – od 1906 do 1920 r.,
• ks. Jan Sobczyk – od 1921 do 1925 r.,
• ks. Józef Czernik – od 1925 do 1932 r.,
• ks. Augustyn Machalica – od 1932 do 1940 r.,
• ks. dziekan Józef Okręt – od 1940 do 1945 r.,
• ks. Augustyn Machalica – od 1945 do 1959 r.,
• ks. Antoni Pitas – od 1959 do 1971 r.,
• ks. Czesław Podleski – od 1971 do 1974 r.,
• ks. Bernard Czernecki – od 1974 do 1979 r.,
• ks. Emil Dyrda – od 1979 do 1986 r.,
• ks. Wacław Basiak – od 1986 do 2012 r.,
• ks. Stefan Wyleżałek – od 2012 r.

---

Oceń: Parafia św. Katarzyny w Jastrzębiu-Zdroju

---